Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Με τον όρο Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) περιγράφεται μια ομάδα πνευμονικών παθήσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από μείωση του εύρους των αεραγωγών με αποτέλεσμα να εμποδίζεται το φυσιολογικό άδειασμα των πνευμόνων κατά τη διάρκεια της εκπνοής.
Δυστυχώς αρκετοί από μας είτε δεν τη γνωρίζουν είτε λανθασμένα την ταυτίζουν με άλλες παθήσεις όπως το άσθμα το οποίο είναι μία κατάσταση πλήρως αναστρέψιμη ενώ η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια χαρακτηρίζεται από μόνιμη μη αναστρέψιμη απόφραξη των αεραγωγών (βρόγχων) λόγω της καταστροφής των τοιχωμάτων τους. Δηλαδή δεν υπάρχει ίαση παρά μόνο επιβράδυνση της νόσου με φαρμακευτική αγωγή.
Από έκτη αιτία θανάτων το 1990 ανέβηκε στην τέταρτη θέση παγκοσμίως (στοιχεία του 2000). Οι εκτιμήσεις προβλέπουν έως το 2020 που δεν είναι μακριά θα είναι η τρίτη αιτία θανάτου μετά τη Στεφανιαία νόσο και τα Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια . Αυτή τη στιγμή στερεί τη ζωή σε περισσότερους από 3.000.000 συνανθρώπους μας παγκοσμίως τον χρόνο! Στη χώρα μας το 8,4% του πληθυσμού μας δηλαδή 1.000.000 ενήλικες πάσχουν από τη νόσο, το 50-60% από αυτούς δεν το γνωρίζουν και αυτό είναι το τραγικό της υπόθεσης! Φυσικά το τσιγάρο θεωρείται το «φονικό όπλο» της νόσου αφού ένας στους δύο καπνιστές θα πάσχουν από τη νόσο έως τα 60 τους.
Το κύριο αίτιο της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα όχι μόνο του τσιγάρου αλλά και άλλων ειδών καπνού (καπνός από καύση ξύλων, oι σκόνες και εισπνοή χημικών). Οι 2 υποκατηγορίες της ΧΑΠ είναι η χρόνια βρογχίτιδα (Blue Bloater) και το εμφύσημα (pink puffer). Η χρόνια βρογχίτιδα ορίζεται ως παραγωγικός βήχας τις περισσότερες ημέρες για τρεις τουλάχιστον μήνες επί δύο τουλάχιστον συνεχή έτη. Οδηγεί σε φλεγμονή και στένωση των αεραγωγών, με αποτέλεσμα την παγίδευση αέρα κατά την εκπνοή. Το εμφύσημα χαρακτηρίζεται από βλάβη στα τοιχώματα των κυψελίδων (περιοχές ανταλλαγής των αερίων στον πνεύμονα), τα οποία χάνουν την ελαστικότητά τους, με αποτέλεσμα την αδυναμία εξόδου του αέρα κατά την εκπνοή. Η παραμονή αυτή του αέρα στους πνεύμονες δυσκολεύει την εισπνοή με αποτέλεσμα την δύσπνοια του ασθενή.
Τα κύρια συμπτώματα της νόσου είναι ο χρόνιος βήχας, η απόχρεμψη πτυέλων (φλέγματα) και η προοδευτική μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας η οποία εκφράζεται με μείωση της αντοχής του πάσχοντος με αποτέλεσμα την δύσπνοια μετά από κάποια χρόνια. Οι περισσότεροι ασθενείς υποτιμούν τα συμπτώματά τους και τα αποδίδουν στο κάπνισμα ή στα γηρατειά (χρόνιος βήχας, φλέγματα) χωρίς να συνειδητοποιούν ότι είναι συμπτώματα της σοβαρής αυτής νόσου. Ο χρόνιος επίμονος πρωινός βήχας δεν αποτελεί «φυσικό» επακόλουθο του καπνίσματος και δεν πρέπει να αφήνει τον καπνιστή αδιάφορο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, γύρω στην ηλικία των 45 ετών παρατηρείται δυσκολία στη αναπνοή κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης όπως το ανέβασμα μιας ανηφόρας ή μιας σκάλας. Αυτή η δυσκολία δεν οφείλεται στην ηλικία ή στην έλλειψη άσκησης όπως πολλοί πιστεύουν αλλά εξαιτίας της χρόνιας φλεγμονής των βρόγχων και αποτελεί ένα από τα πρώτα στάδια της νόσου. Ακόμη αυτοί οι ασθενείς υποφέρουν από μεγάλη επιδείνωση στην αναπνοή τους κατά την διάρκεια λοιμώξεων του αναπνευστικού. Η δύσπνοια είναι και το κυρίαρχο σύμπτωμα που οδηγεί τους περισσότερους στον γιατρό. Με τα χρόνια, στα προχωρημένα στάδια της νόσου η δύσπνοια χειροτερεύει και οι ασθενείς δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους, καταλήγουν σε ένα κρεββάτι με συνεχή λήψη οξυγόνου και φαρμάκων (εισπνοές με νεφελοποιητή). Αν βλέπατε την ποιότητα ζωής ενός τέτοιου ανθρώπου πιθανόν να «κόβατε» άμεσα το κάπνισμα! Στην πιο πάνω εικόνα μπορείτε να δείτε τα φυσιολογικά πνευμόνια και τα πνευμόνια ενός χρόνιου βαρύ καπνιστή.
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, ειδικά στην αρχική φάση της, δεν έχει ευρήματα ούτε στην ακρόαση των πνευμόνων ούτε στην ακτινογραφία θώρακος. Η διάγνωση της γίνεται αποκλειστικά με σπιρομέτρηση. Πρόκειται για μια απλή, ανώδυνη και αναίμακτη εξέταση κατά την οποία ο εξεταζόμενος αναπνέει μέσα από έναν σωλήνα, καταγράφοντας με τον τρόπο αυτό την ποσότητα και την ταχύτητα του αέρα που μπορεί να διώξει από τους πνεύμονές του.
Η θεραπεία της ΧΑΠ διαρκεί εφ’ όρου ζωής και αποσκοπεί στην επιβράδυνση της νόσου και στην μείωση των ενοχλητικών συμπτωμάτων έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής αυτών των ανθρώπων. Αυτό το πετυχαίνουν τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, αντιχολινεργικά και κορτικοστεροειδή καθώς και διάφορα φάρμακα που βοηθούν στην αποβολή των πτυέλων. Η καθημερινή άσκηση (περπάτημα) επίσης βοηθάει στην βελτίωση της νόσου γιατί δεν αφήνει να ατροφήσουν οι υπόλοιποι μύες του σώματος και έτσι να ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δύσπνοια. Όλοι αυτοί οι ασθενείς πρέπει να εμβολιάζονται κάθε χρόνο με το αντιγριπικό εμβόλιο, ενώ οι νέες οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ προτείνουν πλέον εμβολιασμό με το 13δύναμο εμβόλιο εναντίον του πνευμονιόκοκκου (Prevenar 13) και όχι μόνο με το 23δύναμο (Pneumo 23) που γινόταν έως σήμερα.
Αν είστε καπνιστής και άνω των 40 ετών, αν σας πιάνει δυσκολία στην αναπνοή (σε άσκηση, ανηφόρες, σκάλες) πιο εύκολα από άλλα άτομα της ηλικίας σας, αν έχετε βήχα με απόχρεμψη πτυέλων (φλέγματα) τις περισσότερες ημέρες του έτους πρέπει να επισκεφτείτε τον οικογενειακό σας γιατρό (γενικό οικογενειακό γιατρό) ή έναν πνευμονολόγο όπου με μία σπιρομέτρηση θα θέσει την διάγνωση. Πρέπει να τονίσω ότι η καλύτερη πρόληψη για τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι η διακοπή του καπνίσματος. Ρωτήστε τον γιατρό σας όπου θα σας δώσει την απαραίτητη συμβουλευτική και φαρμακευτική ακόμα βοήθεια για τη διακοπή αυτής της κακιάς συνήθειας.