Η παχυσαρκία σήμερα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα διατροφικά προβλήματα για τις προηγμένες κοινωνίες. Θεωρείται πλέον μάστιγα και χαρακτηρίζεται δίκαια ως νόσος του αιώνα. Τι είναι όμως η παχυσαρκία;
Παχυσαρκία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ορίζεται η παθολογική εκείνη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερβολικό σωματικό λίπος σε βαθμό τέτοιο που να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στον οργανισμό, οδηγώντας στην ελάττωση του προσδόκιμου επιβίωσης και την εμφάνιση αυξημένων προβλημάτων υγείας. H παχυσαρκία θεωρείται νόσος και όχι σύμπτωμα ή οτιδήποτε άλλο. Συνδέεται με χρόνιες παθήσεις, όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η καρδιαγγειακή νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, διαταραχές λιπιδίων, οστεοαρθρίτιδα, το σύνδρομο άπνοιας ύπνου και κάποιοι ορμονοεξαρτώμενοι καρκίνοι όπως ο καρκίνος του μαστού και ο καρκίνος του προστάτη. Η παχυσαρκία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι η δεύτερη αιτία θανάτου ύστερα από το κάπνισμα.
Για τον βαθμό μέτρησης της παχυσαρκίας στην καθημερινή πράξη χρησιμοποιείται ο λεγόμενος δείκτης μάζας σώματος (Βody Mass Index-BMI) που υπολογίζετε από το λόγο του βάρους (σε κιλά) δια του τετραγώνου του ύψους (σε μέτρα), που έχει αποδειχθεί ότι σε γενικές γραμμές συμβαδίζει ικανοποιητικά με το συνολικό λίπος του σώματος. Με βάση το ΒΜΙ ένα άτομο θεωρείται ότι είναι:
Ελλιποβαρές (BMI μικρότερο του 18.5)
Φυσιολογικού βάρους (BMI ανάμεσα σε 18.5 και 25)
Υπέρβαρο (BMI ανάμεσα σε 25 και 30)
Παχύσαρκο (BMI ανάμεσα σε 30 και 35).
Σοβαρά παχύσαρκο (BMI ανάμεσα σε 35 και 40)
Με νοσογόνο παχυσαρκία (BMI ανάμεσα σε 40 και 50)
Με κακοήθη παχυσαρκία (BM > 55 )
Οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες στην εμφάνιση της παχυσαρκίας είναι το περιβάλλον σε ποσοστό περίπου 40% και ο γενετικός παράγοντας σε ποσοστό περίπου 60%. Η παχυσαρκία μπορεί να εκδηλωθεί και εξαιτίας λήψης κάποιας φαρμακευτικής ουσίας ή στα πλαίσια κάποιας συστηματικής νόσου ή συνδρόμου. Σημαντική επίδραση έχουν επίσης ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που συνεισφέρουν στην πολυπαραγοντική αιτιολογία της παχυσαρκίας.
Η παχυσαρκία έχει δύο τύπους (εικόνα αριστερά):την κεντρική (σπλαγχνική) παχυσαρκία, με αυξημένη κατανομή λίπους στο άνω τμήμα του σώματος, και την περιφερική παχυσαρκία, με εναπόθεση λίπους στους μηρούς και στους γλουτούς ή τον συνδυασμό των δύο. Από τις δύο μορφές, η κεντρική παχυσαρκία αποτελεί τη νοσογόνο παχυσαρκία, μια και έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.
Η φαρμακευτική βοήθεια που μπορεί να προσφέρει ο γιατρός στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σήμερα είναι δυστυχώς πολύ περιορισμένη. Στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση κυκλοφορεί ένα μόνο σκεύασμα με ένδειξη την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η ορλιστάτη (xenical). Κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα που διαφημίζονται για τις «θαυματουργές» δράσεις τους στο μεταβολισμό και την απώλεια βάρους. Παρά τη μέτρια βραχυχρόνια απώλεια βάρους που μπορεί να επιφέρει η χρήση κάποιων από αυτά θα πρέπει να τονιστεί ότι: δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση όσον αφορά την μακροχρόνια αποτελεσματικότητα τους, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η ασφάλειά τους, με αποτέλεσμα πολύ συχνά να εμφανίζονται παρενέργειες, μερικές φορές δυστυχώς σοβαρές ή και μοιραίες.
Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (βαριατρική χειρουργική) έχει ένδειξη όταν ο ασθενής είναι πάνω από 18 ετών, έχει στο παρελθόν αποτυχημένες προσπάθειες απώλειας βάρους και έχει ΒΜΙ πάνω από 40 ή ανάμεσα σε 35-40 με την προϋπόθεση ότι έχει επιπλέον μείζονα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Εφαρμόζονται τρία είδη επεμβάσεων ανάλογα με τον περιορισμό στην υποδοχή των τροφών και τη δυσαπορρόφηση των τροφών που προκαλούν:
- περιοριστικού τύπου (δακτύλιος του στομάχου, κάθετη γαστροπλαστική, επιμήκης γαστρεκτομή «σαν μανίκι»)
- δυσαπορροφητικού τύπου (χολοπαγκρεατική εκτροπή) και
- μικτές (γαστρική παράκαμψη κατά Roux).
Δείτε επίσης:
Νέο φάρμακο κατά της παχυσαρκίας
πηγή: Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας